تحول نظام سلامت : طرحی در محاق
بیش از دو سال از اجرای طرح تحول نظام سلامت به عنوان برنامه ملی دولت یازدهم می گذرد ، هدف نخست این طرح ، کاهش پرداختی مردم بابت هزینه های درمان بود. در قانون برنامه های چهارم و پنجم توسعه کشور سهم مردم از هزینه های درمان می بایست به زیر ۳۰ درصد می رسید.در آن زمان بررسی ها گواه بر آن بود که در حدود ۷۰ درصد هزینه های سلامت از جیب مردم پرداخت می شد.در خرداد 95 اما وزیر محترم بهداشت در نامه ای به رئیس محترم جمهوری درباره شکست طرح تحول سلامت به دلیل تنگناهای شدید مالی هشدار داد. آقای دکتر سید حسن هاشمی در این نامه از بدهی سنگین ۹ هزار میلیارد تومانی دولت به بیمارستان ها گلایه کرده و هشدار داد در صورت عدم تامین منابع مالی برای پرداخت مطالبات بیمارستان ها طرح تحول سلامت شکست خواهد خورد. وی اذعان داشت که برخی بیمارستان ها دیگر توان ادامه اجرای طرح را ندارند و از آقای رئیس جمهور خواست با برداشت از صندوق توسعه ملی بدهی دولت پرداخت شود.آنچه پیداست این است که طرح برای اجرا نیازمند بودجه ای است که قرار بوده اعتبارش با قطع یارانه کالاهای اساسی تامین شود اما به هر دلیل این اعتبار تخصیص داده نشده است ؛ از سوی دیگرتنها روزنه امید جناب وزیر پرداخت بیمه ها بوده که آن هم از سرچشمه خشکیده و رخ نداده زیرا تعهدات ایجاد شده فراتر از توانایی صندوق‌های بیمه بوده ، پس مجموعه بیمارستان های دولتی محروم از این دو منبع پیش بینی شده پس از دو سال کمر خم کرده واوضاع آنچنان شده که شخص آقای وزیر را به صدورهشدار واداشته است اما اینکه یکی از انسانی ترین و زیباترین طرح های دولت های پس از انقلاب با چنین سرنوشت غم انگیزی رو به رو می شود جای تاسف دارد ، واینکه چرا چنین شده از نظر اینجانب به طرح ، برنامه ، راهبرد ها و مدیریت منابع برمی گردد.همه این گزاره ها حکایت از اجرای طرحی دارد که پاسخگو به همه ی نیازمندی های سلامت در کشورنبوده و تنها به بخشی از آن می پرداخته که آن هم بدون توجه به منابع مالی اجرا و در میانه راه با خطر شکست رو به رو گشته است.اما به راستی خاستگاه هزینه های مترتب بر اجرای طرح تحول سلامت کجاست که چون تامین نشده طرح را به سوی شکست برده است ؟ نیچه فیلسوف آلمانی گفته جالبی دارد با این مضمون که مدت پایداری یک کنش از شدت آن مهم تر است . همچنین انتظار تدبیر بیشتر از دولت تدبیر و امیدمی رود . آیا همه ی این نابسامانی ها از فقدان تیم برنامه ریز با نگاه راهبردی ، نبود نگاه فازی ، عدم پشتیبانی همه جانبه دولت و دستگاه های اجرایی و قانون گذار در تامین بودجه طرح بر آمده یا موضوعات دیگری نیز دخیل می باشند که ما نمی دانیم ؟سوای موضوعات طرح شده موارد زیر نیزمهم و کارسازند : 1- ساماندهی آزمایشگاه ها و خدمات دندانپزشکی در طرح تحول سلامت نیز دو موضوع بسیار مهم می باشند که در این طرح به آنهاپرداخته نشد .گویی سلامت دهان و دندان نقشی در تحول نظام سلامت نداشته یا هزینه های آزمایشگاه ها توسط مردم پرداخته نمی شود .2- طرح تحول سلامت وابسته و پیوسته به بخش دولتی تعریف شد وبخش خصوصی و به ویژه سازمان های مردم نهاد سلامت نقشی در آن نداشتند. متاسفانه محدود ساختن دامنه طرح به مراکز دولتی و صرف بودجه فقط در این مکان ها به معنای افزایش بار ارایه خدمات سلامت در دایره تنگی از مراکز هزینه زا با منطق نادیده گرفتن ظرفیت های مردمی برای انجام امور فرجامی موفقیت آمیز نداشت. 3- درطرح نظام سلامت موضوع پیشگیری مورد توجه کافی قرارنگرفت. ورود ناگهانی به کاهش هزینه های درمان مردمی که به بیمارستان ها می آمدند باید بخشی از عملیات تحول سلامت می بود نه همه ی آن ، به نظر می رسد اگرهم زمان یا پیش از اجرای طرح به افزایش آگاهی های شهروندی از طریق تعامل دانشگاه علوم پزشکی ، سازمان های مردم نهاد و شهرداری ها اهمیت داده می شد از هجوم مردم و افزایش هزینه های سرباردرمان تا اندازه قابل توجهی کاسته می گشت.